Category Archives: MAGONJWA

UTANGULIZI

Vyakula ambavyo vinaweza kuongeza hatari ya kupata saratani
“Wewe ndio unakula na kujimaliza” – Msemo huu wa methali una umuhimu mkubwa wakati unatafuta kuboresha hali yako ya afya na kubadili tabia safi ya kula. Ikiwa unakula kiafya, moja kwa moja utahisi kuwa mwenye nguvu na mzuri. Lakini ikiwa chakula kwenye sahani yako kina mafuta mengi, sukari nyingi, kemikali nyingi na bidhaa zilizosafishwa, basi magonjwa na shida za kiafya haziepukiki.

Tabia mbaya za kula na chaguzi mbaya za chakula zinaweza kusababisha ini, figo, mapafu, moyo na magonjwa yanayohusiana na moyo. Wakati wengine wanaweza kutibiwa ikiwa hugunduliwa kwa wakati, wengine kama saratani/kansa inaweza kutishia maisha.

JINSI UCHAGUZI WAKO WA VYAKULA UNAVYOWEZA KUSABABISHA SARATANI/KANSA

Saratani ni moja wapo ya sababu kuu za vifo ulimwenguni, lakini inaweza kuzuiwa kwa kufanya mabadiliko muhimu ya maisha. Seli zenye saratani hukua mwilini kwa sababu tofauti, na lishe isiyofaa ni moja wapo tu. Ukosefu wa mazoezi ya mwili, kuvuta sigara, kula vyakula vyenye sukari nyingi na mafua sana, pombe na kuambukizwa na miale ya UV ni sababu zingine ambazo zinaweza kuchukua jukumu ndani yake. Kuna ushahidi unaokua kwamba tabia zetu za lishe zinaweza kuongeza au kupunguza hatari ya saratani. Kwa hivyo, kukaa kwenye mfumo wa kiafya ndio njia sahihi ya kuepukana na shida za saratani/kansa.

VYAKULA 5 AMBAVYO LAZIMA UVIEPUKE

NYAMA ILIYOSINDIKWA NA NYEKUNDU

Nyama, kuku, samaki na mayai yote yana afya, mradi yanapikwa vizuri na yanatumiwa kwa kiasi. Kuchukua bidhaa zozote za wanyama ambazo zimehifadhiwa na moshi au kemikali au kwa chumvi sio nzuri kiafya na inaweza kusababisha wasiwasi wa kiafya kuanzia kuongezeka uzito hadi saratani. Usindikaji wa nyama hutengeneza kiwanja ambacho kinaweza kuwa saratani na inaweza kumuweka mtu katika hatari ya kupata saratani ya kali ya tumbo na saratani zinginezo. Badala ya nyama iliyosindikwa kama ngombe, mbuzi, kondoo, nguruwe, mbwa moto, salami na sausage, pika nyama nyumbani.

VYAKULA VYAKUKAANGWA NA VYENYE MAFUTA MENGI

Ulaji mwingi wa vyakula vya kukaanga ni kitu kingine ambacho kinaweza kusababisha ukuaji wa seli zenye saratani mwilini. Wakati vyakula kama viazi au nyama vimekaangwa kwa joto la juu, kiwanja kinachoitwa acrylamide huundwa. Uchunguzi unaonyesha kwamba kiwanja hiki kina mali ya kansa na hata huharibu DNA. Kwa kuongezea, vyakula vya kukaanga pia vinaweza kuongeza mafadhaiko ya kioksidishaji na uchochezi kwenye mwili ambao unahusishwa na ukuaji wa seli za saratani. Badala ya kukaanga vyakula, tafuta njia zingine zenye afya za kupikia.

BIDHAA ZILIZOSAFISHWA NA ZILIZOKOBOREWA

VYAKULA VYA MAKOPO NA VILIVYOTUNZWA NA KEMIKALI

Iwe ni unga uliosafishwa, sukari au mafuta, vyote vina uwezo wa kukuweka katika hatari ya kupata seli za saratani. Uchunguzi unaonyesha kuwa sukari iliyosindikwa sana na wanga inaweza kuongeza hatari ya mafadhaiko ya kioksidishaji na uchochezi mwilini, ambayo inaweza kutoa njia kwa aina tofauti za saratani. Wale ambao lishe yao ina bidhaa nyingi zilizosafishwa wako katika hatari kubwa ya saratani ya ovari, matiti, na endometriamu (uterine). Jaribu kupunguza ulaji wa bidhaa zilizosafishwa kwa kutengeneza swaps zenye afya. Badala ya sukari uwe na shida au asali, badilisha wanga iliyosafishwa na nafaka nzima na ubadilishe mafuta yaliyosafishwa na mafuta ya haradali na siagi iliyofafanuliwa.

POMBE NA VINYAJI VYA KEMIKALI NA KABONI

Vinywaji vyote vya pombe na kaboni vina kiwango cha sukari na kalori iliyosafishwa. Kunywa kupita kiasi kwa inywaji hivyo kunaweza kuongeza hatari ya tindikali kali mwilini, ambayo inaweza kusababisha kuvimba. Pombe pia huingiliana na utendaji wako wa kinga, na kuifanya iwe ngumu kwa mwili wako kugundua na kulenga seli zenye ugonjwa wa saratani.

Mwelekeo wa kuwa na vyakula vya makopo na vinavyotunzwa na kemikali unakua polepole na kwa kasi nchini Tanzania. Unaweza kuona katika masoko yamejazwa na bidhaa zilizojaa usindikaji ambazo zinaweza kupikwa mara moja na kuliwa. Poha ya papo hapo, maziwa, tambi kuna aina nyingi ya vyakula. Pakiti nyingi za kupikia tayari zimewekwa na kemikali inayoitwa Bisphenol A (BPA). Kiwango hiki kinapokuwa katika chakula kinaweza kusababisha kutofautiana kwa homoni, mabadiliko katika DNA, na saratani.

VYAKULA VINAVYOPAMBANA NA KUONDOA SARATANI/KANSA

MATUNDA NA MBOGAMBOGA ZISIZO NA KEMIKALI

Baraza la Saratani linatuambia kuwa lishe zilizo na nyuzi nyingi, ambazo zinapatikana kwa kula matunda na mbogamboga za kutosha kila siku zinaweza kusaidia kuzuia moja kati ya kesi sita za saratani za tumbo. Kula aina tano zilizopendekezwa za matunda na mboga kwa siku kunaweza kusaidia kupunguza hatari yako ya ugonjwa wa oesophageal, mapafu na aina zingine za saratani ya kinywa na koo.

NYANYA ZISIZO NA KEMIKALI

Nyanya zina kiwango kikubwa cha lycopene – kemikali ambayo hutoa “kinga ya wastani” dhidi ya saratani ya tezi-kibofu kwa wale ambao hutumia nyanya mbichi nyingi ila zisizo na kemikali. Ikiwa unaweza kuingiza nyanya zaidi kwenye lishe yako, iwe mbichi, iliyowekwa kwenye sahani au iliyopikwa, inapunguza uwezekano wako wa kupata saratani ya tezi dume. Hii ni muhimu sana kwa wanaume zaidi ya miaka 50, kwani huu ndio umri ambao hatari ya saratani ya tezi dume inaongezeka.

VITUNGUU SWAUMU

Sio tu kwamba vitunguu swaumu huongeza ladha kwenye milo mingi, pia ni kinga ya saratani/kansa. Kulingana na utafiti wa Baraza la Saratani Australia, viwango vya juu vya mboga za alliamu (kama vitunguu swaumu, vitunguu na shallots) hupunguza hatari ya saratani ya tumbo. Wanasema kuwa vitunguu “labda” hulinda dhidi ya saratani ya utumbo.

Tafuna punje 2 au 3 ukiongezea na kijiko cha asali kila siku hasa ulalapo. Pia Ongeza vitunguu zaidi kwenye lishe yako, kwa kutengeneza sahani safi, za kujipanga kwa chakula cha mchana na chakula cha jioni badala ya chakula kilichonunuliwa tayari kwa duka. Milo kama kikaango, sufuria za moto za kuku (mchuzi wa joto na kuku, mboga mboga na tambi au viazi zilizopikwa kwenye sufuria moja), na sahani za samaki zilizooka na oveni zinaweza kutengenezwa kwa kutumia vitunguu vingi.

MATUNDA YA MACHUNGWA NA YENYE ASIDI ASILIA

Utafiti unaonyesha kuwa ulaji wa matunda yenye Asidi asilia kama machungwa, malimao, nanasi unaweza kupunguza hatari ya saratani ya umio. Mapitio yaliyoangalia tafiti tisa pia yaligundua kuwa ulaji mkubwa wa matunda ya machungwa ulihusishwa na hatari iliyopunguzwa ya saratani ya kongosho. Mapitio mengine yalionyesha kuwa ulaji mkubwa wa matunda ya machungwa (angalau resheni tatu kwa wiki), imepunguza hatari ya saratani ya tumbo kwa 28%. Ili kuhakikisha unakula matunda ya machungwa ya kutosha, jaribu kuweka vipande vya limao kwenye chai yako, ukivaa saladi na chokaa na kula matunda ya zabibu kwa kiamsha kinywa.

KAROTI

Kuna “ushahidi wa kupendekeza” kwamba karoti zinaweza kupunguza hatari ya saratani ya kizazi. Kiasi cha vitamini A na antioxidants, karoti pia ina nyuzi nyingi, ambazo zinaweza kukusaidia kuweka kawaida na kupunguza hatari ya saratani ya utumbo. Ili kuhakikisha unakula karoti za kutosha, jaribu kula vitafunio kama vijiti vya karoti na hummus. Vitafunio vya haraka na vya kitamu, pia ni rahisi kula kwenye dawati lako au popote ulipo.

NAFAKA ZISIZOKOBOREWA NA MBEGUMBEGU

Kuna ushahidi mkubwa kwamba kula nafaka husaidia kulinda dhidi ya saratani ya rangi. Mbegu za nafaka zina nyuzi za lishe na ni pamoja na mchele wa kahawia, mkate wa nafaka. Pamoja na kulinda dhidi ya aina fulani za saratani, zinajulikana pia kuboresha mmeng’enyo na kupunguza viwango vya cholesterol.

Kwa habari zaidi juu ya kula ili kupunguza hatari ya saratani, kinga ya saratani ya matiti, au jinsi ya kumsaidia mpendwa na saratani, tafadhali soma rasilimali zetu zinazosaidia.

AFYA, MAGONJWA

TATIZO LA UNENE/UZITO ULIOPITILIZA ~ Chanzo, Dalili & Tiba

July 27, 2021 daudinholyela Leave a comment

UTANGULIZI

Unene kupita kiasi ni hali ya kiafya ambayo mafuta mengi mwilini yamekusanyika kwa kiwango ambacho inaweza kuwa na athari mbaya kwa afya. Kwa ujumla watu huhesabiwa kuwa wanene kwa index ya molekuli ya mwili (BMI), kipimo kilichopatikana kwa kugawanya uzani wa mtu na mraba wa urefu wa mtu huyo – licha ya kutokujulikana kwa usahihi wa aometric [a] – ni zaidi ya kilo 30 / m2; masafa 25-30 kg / m2 hufafanuliwa kama uzani mzito.

CHANZO/SABABU YA UZITO/UNENE KUPITA KIASI

Unene kupita kiasi una sababu za kibinafsi, mafuta yaliyozidi hutokea wakati unachukua kalori zaidi kuliko unavyochoma kupitia mazoezi na shughuli za kawaida za kila siku. Mwili wako huhifadhi kalori hizi nyingi kama mafuta kupitia kijamii na kiuchumi, na kimazingira, pamoja na lishe, mazoezi ya mwili, uwezekano wa maumbile, dawa, shida ya akili, sera za uchumi, shida za endocrine, na mrundikano wa kemikali zinazoharibu endokrini. Unene na Uzito huchangia uchochezi wa magonjwa hatari kwa watu wanene.

Lishe nyingi za WaAfrika zina kalori nyingi sana ambazo zinatokana na vyakula vya mafuta na vyakula vya wanga, mara nyingi kutoka kwa vyakula cha haraka (vyakukaangwa) na vinywaji vyenye kalori nyingi. Watu walio na unene kupita kiasi wanaweza kula kalori zaidi kabla ya kushiba, kuhisi njaa mapema, au kula zaidi kwa sababu ya mafadhaiko/mawazo au wasiwasi.

VYANZO/SABABU ZA UNENE/UZITO KUPITA KIASI
Unene kupita kawaida hutokana na mchanganyiko wa sababu na sababu zinazochangia:

1. URITHI WA FAMILIA NA USHAWISHI

Kwa familia nyingi wazazi kama ni wanene watoto wanaweza kufuata miili ya wazazi wao kama wataishi maisha kama ya wazazi wao kama kula chakula kinachofanana, kuishi maisha kwa kuwafuata wazazi, kuigiliza wazazi. Maana mara nyingi wazazi kama wanakula chakula chenye Cholestrol nyingi na wanga pamoja na vyenye sukari na watoto wakala kama wazazi wao walivyowaandalia ni rahisi kuwa wanene kama wazazi wao na watasema miili yao wamerithi kwa wazazi. Jeni unazorithi kutoka kwa wazazi wako zinaweza kuathiri kiwango cha mafuta mwilini unayohifadhi, na mahali ambapo mafuta hayo husambazwa. Maumbile pia yanaweza kuchukua jukumu katika mwili wako unavyobadilisha chakula kuwa nishati, jinsi mwili wako unadhibiti hamu yako na jinsi mwili wako unachoma kalori wakati wa mazoezi.

2. MTINDO YA MAISHA ULIOCHAGUA

*Chakula kisicho na afya. Lishe iliyo na kalori nyingi, inayokosa matunda na mboga, imejaa chakula cha haraka/cha kukaangwa, na imejaa vinywaji vyenye kalori nyingi na sehemu kubwa kunachangia kupata uzito.
*Kalori za kioevu. Watu wanaweza kunywa kalori nyingi bila kujisikia kamili, haswa kalori kutoka kwenye pombe. Vinywaji vingine vyenye kalori nyingi, kama vile vinywaji vyenye sukari, vinaweza kuchangia kupata uzito mkubwa.
*Kutofanya kazi au mazoezi. Ikiwa una maisha ya kukaa, unaweza kuchukua kalori nyingi kila siku kuliko unavyowaka kupitia mazoezi na shughuli za kila siku za kawaida. Kuangalia skrini za kompyuta, kompyuta kibao na simu ni shughuli ya kukaa tu. Idadi ya masaa unayotumia mbele ya skrini inahusishwa sana na uzito.

3. BAADHI YA MAGONJWA NA MATUMIZI YA YA BAADHI YA DAWA

Kwa watu wengine, unene kupita kiasi unaweza kufuatwa kwa sababu ya matibabu, kama ugonjwa wa Prader-Willi, Cushing syndrome na hali zingine. Shida za matibabu, kama ugonjwa wa arthritis, pia inaweza kusababisha kupungua kwa shughuli, ambayo inaweza kusababisha kuongezeka kwa uzito.

Dawa zingine zinaweza kusababisha kuongezeka kwa uzito ikiwa hautoi karoli kupitia lishe au shughuli. Dawa hizi ni pamoja na dawamfadhaiko, dawa za uzazi, dawa za kukamata, dawa za ugonjwa wa kisukari, dawa za kuzuia akili, steroids na vizuia beta.

4. MASWALA YA KIJAMII NA KIUCHUMI

Sababu za kijamii na kiuchumi zinahusishwa na unene kupita kiasi. Kuepuka unene sana ni ngumu ikiwa hauna mazingira au maeneo salama ya kutembea au kufanya mazoezi. Vivyo hivyo, kwa mfano labda haujafundishwa njia nzuri za kupika , au unaweza kukosa chakula bora. Kwa kuongezea, watu unaoshinda nao wanaweza kuathiri uzito wako – una uwezekano mkubwa wa kukuza unene ikiwa una marafiki au jamaa na unene kupita kiasi.

5. UMRI

Unene kupita kiasi unaweza kutokea kwa umri wowote, hata kwa watoto wadogo. Lakini unapozeeka, mabadiliko ya homoni na mtindo wa maisha usiofanya kazi huongeza hatari yako ya kupata unene uliozidi. Kwa kuongezea, kiwango cha misuli mwilini mwako huelekea kupungua kulingana na umri. Kwa ujumla, misuli ya chini husababisha kupungua kwa kimetaboliki. Mabadiliko haya pia hupunguza mahitaji ya kalori, na inaweza kufanya iwe ngumu kuzuia uzito kupita kiasi. Ikiwa hauwezi kudhibiti kwa uangalifu kile unachokula na kuwa na bidii zaidi ya mwili unapozeeka.

6. VYANZO/ SABABU ZINGINE ZA UZITO/UNENE KUPITA KIASI

*Mimba. Uzito ni kawaida wakati wa ujauzito. Wanawake wengine hupata uzito huu kuwa mgumu kupoteza baada ya mtoto kuzaliwa. Uzito huu unaweza kuchangia ukuaji wa ugonjwa wa kunenepa sana kwa wanawake. Kunyonyesha inaweza kuwa chaguo bora kupoteza uzito uliopatikana wakati wa ujauzito.
*Kuacha kuvuta sigara. Kuacha kuvuta sigara mara nyingi huhusishwa na kupata uzito. Na kwa wengine. Mara nyingi, hii hufanyika wakati watu hutumia chakula kukabiliana na uondoaji wa sigara. Kwa muda mrefu, hata hivyo, kuacha kuvuta sigara bado ni faida kubwa kwa afya yako kuliko kuendelea kuvuta sigara. Daktari wako anaweza kukusaidia kuzuia kupata uzito baada ya kuacha kuvuta sigara.
*Ukosefu wa usingizi. Kutopata usingizi wa kutosha au kulala sana kunaweza kusababisha mabadiliko katika homoni zinazoongeza hamu yako. Unaweza pia kutamani vyakula vyenye kalori nyingi na wanga, ambayo inaweza kuchangia kupata uzito.
*Mawazo au mfadhaiko. Asilimia kubwa ya watu wanaamini mtu ukiwa na mawazo unakonda, inathibitika kuwa pindi mtu ukiwa na mawazo au mfadhaiko lakini unakula vyakula mwili wako utafyonza sana karoli nyingi na ubongo wako hutafanya kazi fasaha kupeleka taarifa kwenye mfumo wa mmeng’enyo na kufanya mtu apate unene au uzito. Watu mara nyingi hutafuta chakula cha kalori nyingi wakati wanapata hali zenye mkazo.
*Microbiome. Bakteria wako waliopo tumboni huathiriwa na kile unachokula na inaweza kuchangia kupata uzito au ugumu wa kupoteza uzito.
*Jaribio la hapo awali la kupunguza uzito. Majaribio ya hapo awali ya kupoteza uzito ikifuatiwa na kupata uzito haraka inaweza kuchangia kupata uzito zaidi. Jambo hili, wakati mwingine huitwa yo-yo dieting, linaweza kupunguza kimetaboliki yako.

Hata kama una moja au zaidi ya sababu hizi za hatari, haimaanishi kwamba umepangwa kukuza fetma. Unaweza kukabiliana na sababu nyingi za hatari kupitia lishe, mazoezi ya mwili na mazoezi, na mabadiliko ya tabia.

DALILI ZA KUWA NA TATIZO LA UNENE/ UZITO KUPITA KIASI

Uzito hugunduliwa wakati faharisi yako ya molekuli ya mwili (BMI) ni 30 au zaidi. Kutambua faharisi ya molekuli ya mwili wako, Chukua uzito wako ulio katika paundi gawanya na urefu wako kwa inchi za mraba na uzidishe kwa 703. Au chukua uzito wako kwa kilogramu ugawanye na urefu wako katika mita za mraba.

Kanuni ya ya kupata BMI ni uzani wa kilo iliyogawanywa na urefu kwa mita mraba. … Mfano: Ikiwa mtu ana uzito wa kilo 65 na urefu wa mtu huyo ni 165 cm (1.65 m), BMI imehesabiwa kama 65 ÷ (1.65) 2 = 23.87 kg / m2, ambayo inamaanisha kuwa mtu huyo ana BMI ya 23.87 kg / m2 na inachukuliwa kuwa na uzito mzuri wa kawaida.

BMI                        Hali ya Uzito
Chini ya 18.5            Uzito wa chini
18.5-24.9                Kawaida
25.0-29.9                Uzito mzito
30.0 na zaidi.          Uzito/Unene wa juu zaidi

Kwa watu wengi, BMI hutoa makadirio mazuri ya mafuta mwilini. Walakini, BMI haina kipimo cha mafuta ya mwili moja kwa moja, kwa hivyo watu wengine, kama wanariadha wa misuli, wanaweza kuwa na BMI katika kitengo cha uzito wa misuli ingawa hawana mafuta ya mwili.

SHIDA/MATATIZO YANAYOTOKANA NA UNENE/UZITO ULIYOZIDI

Watu wenye unene/uzito uliopita kiasi wana uwezekano mkubwa wa kupata/kukuza shida kadhaa za kiafya, nazo ni pamoja na:

Ugonjwa wa moyo na viharusi. Unene hutengeneza uwezekano wa kuwa na shinikizo la damu na viwango vya juu vya cholesterol visivyo vya kawaida, ambayo ni sababu za hatari kwa ugonjwa wa moyo na viharusi.
Aina ya 2 ugonjwa wa kisukari. Unene kupita kiasi unaweza kuathiri jinsi mwili wako unatumia insulini kudhibiti viwango vya sukari kwenye damu. Hii inaleta hatari yako ya upinzani wa insulini na ugonjwa wa sukari.
Saratani fulani. Unene kupita kiasi unaweza kuongeza hatari yako ya saratani ya uterasi, shingo ya kizazi, endometriamu, ovari, matiti, koloni, puru, umio, ini, nyongo, kongosho, figo na kibofu.
Shida za kumengenya. Unene kupita kiasi huongeza uwezekano wa kupata kiungulia, ugonjwa wa nyongo na shida za ini.

Shida za ujinsia na tendo la ndoa. Unene kupita kiasi unaweza kusababisha ugumba na vipindi visivyo vya kawaida kwa wanawake, pia hata maumivu makali wakati wa hedhi. Unene kupita kiasi unaweza kusababisha kutokuwa na nguvu kwa wanaume.
Kulala ovyo (kupumua kwa shida) na kulala mara kwa mara mchana. Watu walio na ugonjwa wa unene sana wana uwezekano wa kuwa na ugonjwa wa kupumua kwa kulala, shida inayoweza kuwa mbaya ambayo kupumua mara kwa mara huacha na kuanza wakati wa kulala.
Osteoarthritis. Unene huongeza mawazo/dhiki iliyowekwa kwenye viungo vyenye kubeba uzito, pamoja na kukuza uchochezi ndani ya mwili. Sababu hizi zinaweza kusababisha shida kama vile osteoarthritis.
Dalili kali za COVID-19. Unene kupita kiasi huongeza hatari ya kupata dalili kali ikiwa utaambukizwa na virusi vinavyosababisha ugonjwa wa coronavirus 2019 (COVID-19). Watu ambao wana visa vikali vya COVID-19 wanaweza kuhitaji matibabu katika vitengo vya wagonjwa mahututi au hata msaada wa mitambo ya kupumua

UBORA WA MAISHA

Unene kupita kiasi unaweza kupunguza hali yako ya maisha. Huenda usiweze kufanya mambo uliyokuwa ukifanya, kama kushiriki katika shughuli za kufurahisha, Kufanya shughuli za kila siku. Unaweza kuepuka maeneo ya umma. Watu wenye unene na uzito kupita kiasi wanaweza hata kukutana na ubaguzi.

Maswala mengine yanayohusiana na uzito/unene kupita kiasi ambayo yanaweza kuathiri maisha yako ni pamoja na:

Huzuni
Ulemavu
Shida za kijinsia
Aibu na hatia
Kujitenga dhidi ya kutangamana na watu
Mafanikio ya kazi kuwa chini

JINSI YA KUEPUKANA /KUZUIA TATIZO LA UNENE/UZITO KUPITA KIASI

Ikiwa uko katika hatari ya kuwa au kupata unene au uzito kupita kiasi, kwa sasa unene au kwa uzani mzuri, unaweza kuchukua hatua za kuzuia uzito usiofaa na shida zingine za kiafya. Haishangazi, hatua za kuzuia kuongezeka kwa uzito ni sawa na hatua za kupunguza uzito: mazoezi ya kila siku, lishe bora, na kujitolea kwa muda mrefu kutazama kile unachokula na kunywa.

1. Fanya mazoezi mara kwa mara. Unahitaji kupata dakika 150 hadi 300 za shughuli za kiwango cha wastani kwa wiki ili kuzuia kuongezeka kwa uzito. Shughuli kali za mwili ni pamoja na kukimbia, kutembea haraka na kuogelea, kuruka kamba.
2. Fuata mpango wa kula kiafya. Zingatia kalori ya chini, vyakula vyenye virutubishi vingi, kama matunda, mboga mboga na nafaka zisizikoborewa. Epuka mafuta yaliyojaa na punguza pipi na pombe. Kula milo mitatu ya kawaida kwa siku na vitafunio vichache na visivyokaagwa. Hakikisha tu kuchagua vyakula ambavyo vinakuza uzito mzuri na afya njema wakati mwingi.
3. Jua na epuka mitego ya vyakula vinavyokusababisha kula mara kwa mara. Tambua hali ambazo husababisha kula tena kwa mda mfupi. Jaribu kuweka jarida na andika kile unachokula, ni kiasi gani unakula, wakati gani unakula, unahisi vipi na una njaa gani. Baada ya muda gani, unapaswa kuona mifumo ikiibuka. Unaweza kupanga mapema na kukuza mikakati ya kushughulikia hali hizi na usimamie tabia zako za kula.
4. Fuatilia uzito wako mara kwa mara. Watu ambao wanajipima angalau mara moja kwa wiki wamefanikiwa zaidi kwa kuzuia paundi nyingi. Kufuatilia uzito wako kunaweza kukuambia ikiwa juhudi zako zinafanya kazi na inaweza kukusaidia kudhibiti na kuupunguza uzito mapema kabla ya kuwa shida kubwa.
5. Kuwa thabiti. Kuzingatia mpango wako wa uzani mzuri wakati wa wiki, wikendi, na katikati ya likizo na likizo kadri inavyowezekana huongeza nafasi zako za kufaulu kwa muda mrefu.

TIBA YA TATIZO LA UNENE/UZITO ULIOZIDI

Tatizo la unene/uzito uliozidi linatibika vizuri ili mradi uwe unaweza kuzingatia, pia kufuatana na kiwango cha tatizo. Unene/uzito ni tatizo ambalo wengi hawajui kuwa ni hatari sana na kadri mda unavyoenda ndivyo tatizo linazidi kulkaribisha magonjwa mengine mwilini kama moyo, kisukari, B.P, upumuaji, wengi kuto fanya uamzi wa haraka kutibu mapema.

DAWA YA TATIZO LA UNENE/UZITO ULIOZIDI

Tuna dawa ya kutibu kabisa tatizo la unene/uzito uliozidi ambayo ni ya asili isiyo na kemikali ambayo hufanya mtu kupona na kuimarika kabisa kwa kupunguza cholestrol/mafuta yaliyozidi. Dawa hiyo hutibu kulingana na mda wa tatizo na ukubwa wa tatizo, ukianza kutumia baada ya wiki moja MTU huanza kupona na kuonesha mabadiliko, pia mgonjwa anapewa nakala ya mtindo wa maisha ambao inatakiwa autumie kwasababu kuna baadhi ya mitindo ya maisha inaendelea kuongeza tatizo pia kuna mitindo inapunguza hatari ya ugonjwa.

Tunamshukru Mungu kwa uumbaji wake na kutupa dawa ambazo alizileta ili kutuimarisha na kutuponya, Mungu hakuumba dawa nyingine zaidi ya mimea na vitu vingine vya asili, japo wengi hudharau. Mungu tunaomba utuokoe na kutuponya.

“Uamzi wako ndio kupona kwako”

MAWASILIANO

MAISHA DAILY

S.L.P 66 MBOZI, SONGWE

maishadaily@yahoo.com

0766797400 /0763656541

DAWA ASILIA (TRADITIONAL MEDICINE), MAGONJWA

UGONJWA WA BAWASIRI ~Chanzo, Dalili & Tiba

July 20, 2021 daudinholyela 11 Comments

UTANGULIZI

Bawasiri ni uvimbe wa mishipa iliyo ndani na karibu na sehemu ya kutolea haja kubwa au kwenye puru ya chini. Bawasiri huasiri mfumo wa mmeng’enyo hasa utumbo mkubwa chini mwishoni. Karibu asilimia 50 ya watu wazima hupata dalili za bawasiri na umri wa kawaida na hadi miaka 50 na zaidi.

AINA ZA BAWASIRI

Bawasiri inaweza kuwa ya ndani au nje. Bawasiri za ndani hua ndani ya sehemu ya haja kubwa au puru. Bawasiri ya nje huendelea nje ya sehemu ya kutolea haja kubwa. Bawasiri pia hujulikana kama Marundo.

Bawasiri ya nje ni ya kawaida na yenye shida zaidi. Bawasiri husababisha maumivu, kuwasha hasa sehemu ya haja kubwa, na ugumu wa kukaa. Kwa bahati nzuri, zinatibika.

CHANZO CHA UGONJWA WA BAWASIRI

Bawasiri hutokea pindi mishipa inayozunguka sehemu ya kutolea haja kubwa kwa ndani kwenye kuta zake kuumia au kukandamizwa kwa kushuka chini na kuvimba.

Bawasiri inaweza kukuza kutoka kwa shinikizo lililoongezeka kwenye puru ya chini kwa sababu ya:

1. Kuwa na Kinyesi kigumu (Constipation)
2. Kuketi kwa muda mrefu kwenye choo
3. Kuharisha (Kuhara) mara kwa mara
4. Kuvimbiwa
5. Kuwa mnene au mzito
6. Kuwa mjamzito
7. Kuingiliwa nyuma kimaumbile
8. Kutokula vyakula vyenye nyuzinyuzi
9. Kuinua/Kunyanyua vitu vizito mara kwa mara
10. Kunyoosha wakati wa haja kubwa

DALILI ZA UGONJWA WA BAWASIRI

Ishara na dalili za bawasiri kawaida hutegemea aina ya Bawasiri.

BAWASIRI YA NJE
Hizi ziko chini na nje ya ngozi karibu na sehemu ya kutolea haja kubwa. Ishara na dalili zinaweza kujumuisha:

1. Kuwasha katika maeneo yaliyozunguka sehemu ya haja kubwa
2. Maumivu au usumbufu
3. Kuvimba kuzunguka sehemu ya kutolea haja kubwa
4. Mara nyingine yaweza Kuvujadamu au kama michubuko
5. Kutokwa na kinyama baada ya kwenda haja.

BAWASIRI YA NDANI
Bawasiri ya ndani iko ndani ya sehemu ya kutolea haja. Kawaida huwezi kuziona au kuzihisi, na mara chache husababisha usumbufu. Lakini kukaza au kuwasha wakati wa kupitisha kinyesi kunaweza kusababisha:

1. Kutoa haja/kinyesi chenye damu na maumivu yasiyo makali. Unaweza kuona kiasi kidogo cha damu nyekundu kwenye haja yako.
2. Maumivu na muwasho sehemu ya haja

HATARI/MATOKEA YANAYOTOKANA NA BAWASIRI

Shida za bawasiri ni nadra lakini ni pamoja na:

Upungufu wa damu. Mara chache, upotezaji wa damu sugu kutoka kwa bawasiri unaweza kusababisha upungufu wa damu, ambayo hauna seli nyekundu za kutosha za damu kubeba oksijeni kwenye seli zako.
Bawasiri sugu /iliyoshonwa. Ambayo inaweza kusababisha maumivu makali.

JINSI YA KUEPUKANA NA UGONJWA WA BAWASIRI
Njia bora ya kuepuka/kuzuia bawasiri ni kuweka kinyesi chako laini, kwa hivyo hupita kwa urahisi. Ili kuzuia bawasiri na kupunguza dalili za bawasiri, fuata vidokezo hivi:

1. Kula vyakula Asilia kwa wingi. Kula matunda zaidi, mboga mboga na nafaka nzima(zisizokobolewa). Kufanya hivyo kunalainisha kinyesi na kuongeza wingi wake, ambayo itakusaidia kuepukana na shida inayoweza kusababisha bawasiri.
2. Kunywa maji mengi. Kunywa glasi sita hadi nane za maji (au lita 2~3) na vimiminika vingine kama chai au juisi za matunda halisi (sio pombe) kila siku kusaidia kuweka kinyesi laini.
3. Kula virutubisho vya nyuzi. Watu wengi hawapati kiwango cha nyuzi kilichopendekezwa – gramu 20 hadi 30 kwa siku – katika lishe yao. Uchunguzi umeonyesha kuwa virutubisho vya nyuzinyuzi, kama vile psyllium (Metamucil) au methylcellulose (Citrucel), huboresha dalili za jumla na kutokwa na damu kutoka kwa bawasiri.
4. Vuta pumzi kisha shikilia pumzi yako wakati wa kujaribu kupitisha kinyesi kutengeneza shinikizo kubwa kwenye mishipa kwenye shimo la kutolea kinyesi puru ya chini.
5. Nenda haja mara tu unapohisi hamu. Ikiwa unasubiri na hamu inakwenda, kinyesi chako kinaweza kukauka na kuwa kigumu kupitisha.
6. Fanya mazoezi. Kua imara kunasaidia kuzuia kuvimbiwa na kupunguza shinikizo kwenye mishipa, ambayo inaweza kutokea kwa muda mrefu wa kusimama au kukaa. Mazoezi pia yanaweza kukusaidia kupoteza uzito kupita kiasi ambao unaweza kuchangia Bawasiri.
7. Epuka kukaa kwa muda mrefu. Kukaa muda mrefu sana, haswa kwenye choo, kunaweza kuongeza shinikizo kwenye mishipa kwenye sehemu ya haja.

TIBA YA UGONJWA WA BAWASIRI

Ugonjwa wa Bawasiri unatibika vizuri ili mradi uwe unaweza kuzingatia, pia kufuatana na mda wa tatizo, ni Ugonjwa unao nyima raha kwa watu wengi japo mgonjwa anaendelea kufanya shuguli zake hii hufanya wengi kuto fanya uamzi wa haraka kutibu mapema.

DAWA YA UGONJWA WA BAWASIRI

Tuna dawa ya kutibu kabisa Ugonjwa wa Bawasiri ambayo ni ya asili isiyo na kemikali ambayo hufanya mtu kupona na kuimarika kabisa. Dawa hiyo hutibu kulingana na mda wa tatizo na ukubwa wa tatizo, ukianza kutumia baada ya wiki moja MTU huanza kupona na kuonesha mabadiliko, pia mgonjwa anapewa nakala ya mtindo wa maisha ambao inatakiwa autumie kwasababu kuna baadhi ya mitindo ya maisha inaendelea kuongeza tatizo pia kuna mitindo inapunguza hatari ya ugonjwa.

“Uamzi wako ndio kupona kwako”

MAWASILIANO

MAISHA DAILY

S.L.P 66 MBOZI, SONGWE

maishadaily@yahoo.com

0766797400 /0763656541

AFYA, MAGONJWA

VIRUSI VYA CORONA (CORONA VIRUSES)

March 14, 2020 daudinholyela Leave a comment

VIRUSI VYA CORONA

Virusi vya Corona (Coronaviruses (CoV)) ni familia kubwa ya virusi ambavyo husababisha magonjwa kuanzia homa ya kawaida kwenda kwa magonjwa mazito kama vile Udhaifu wa mfumo wa kati wa upumuaji (Middle East Respiratory Syndrome (MERS-CoV)) na Udhaifu wa mfumo wote wa Upumuaji (Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS-CoV)). Novel coronavirus (nCoV) ni aina mpya ambayo haijatambuliwa hapo awali kwa wanadamu. Virusi vya Corona ni zoonotic, kwa maana zinaambukizwa kati ya wanyama na watu. Uchunguzi wa kina uligundua kuwa SARS-CoV ilipitishwa kutoka kwa paka za civet kwenda kwa wanadamu na MERS-CoV kutoka ngamia wenye kasi kupita kwa wanadamu. Viris vya Corona kadhaa vinavyojulikana vinazunguka katika wanyama ambao hawajaambukiza wanadamu.

DALILI ZA KUWA NA VIRUSI VYA NOVEL CORONA

Ishara na dalili za COVID-19 zinaweza kuonekana siku mbili hadi 14 baada ya mfiduo na zinaweza kujumuisha:

Dalili za kawaida za maambukizo ni pamoja na dalili za kupumua,

homa,
kikohozi,
upungufu wa pumzi na shida ya kupumua.

Watu ambao ni wazee au walio na hali ya matibabu, kama ugonjwa wa moyo, wanaweza kuwa katika hatari kubwa ya ugonjwa mbaya. Hii ni sawa na ile inayoonekana na magonjwa mengine ya kupumua, kama vile mafua.

Katika hali kali zaidi, maambukizi yanaweza kusababisha pneumonia, ugonjwa kali wa kupumua kwa papo hapo, kushindwa kwa figo na hata kifo. Mapendekezo ya kawaida ya kuzuia kuenea kwa maambukizi ni pamoja na kunawa mikono mara kwa mara, kufunika kinywa na pua wakati wa kukohoa na kupiga chafya, kupika nyama kabisa na mayai. Epuka kuwasiliana na mtu yeyote anayeonyesha dalili za ugonjwa wa kupumua kama kukohoa na kupiga chafya.

WAKATI WA KUMUOA DAKTARI

Wasiliana na daktari wako mara moja ikiwa una dalili za COVID-19 na labda umekuwa wazi kwa virusi. Mwambie daktari wako ikiwa umesafiri kimataifa hivi karibuni. Piga simu daktari wako ili umwambie kuhusu dalili zako na safari za hivi karibuni na mfiduo wa uwezekano kabla ya kwenda miadi yako.

SABABU ZA UGONJWA

Haijulikani wazi jinsi virusi vya corona mpya inavyoambukiza. Inaonekana inaenea kutoka kwa mtu hadi mtu kati ya wale waliowasiliana sana. Inaweza kusambazwa na matone ya kupumua au mafua kutolewa wakati mtu aliye na kikohozi au mafua au anateleza.

SABABU ZA HATARI

Sababu za hatari kwa COVID-19 zinaonekana kuwa pamoja na: Usafiri wa hivi karibuni kutoka au makazi katika eneo ambalo kuenea kwa COVID-19 kama ilivyoamuliwa na CDC au WHO Wasiliana karibu na mtu ambaye ana COVID-19 – kama vile wakati familia au mfanyikazi wa afya anapojali mtu aliyeambukizwa

JINSI YA KUEPUKA VIRUSI VYA CORONA

Fanya mazoezi ya kuzuia kila siku Unapogusa watu, nyuso na vitu siku nzima, unakusanya vidudu mikononi mwako.
Unaweza kujiambukiza na vijidudu hivi kwa kugusa macho yako, pua au mdomo. Ili kujikinga,
osha mikono yako mara nyingi na sabuni na maji kwa angalau sekunde 20. Ikiwa sabuni na maji hazipatikani, tumia sanitizer inayotokana na pombe iliyo na pombe angalau 60%. Kuosha mikono: Fanya na usifanye Unaosha mikono yako yote vibaya Je! Nyuso za kawaida ni chafu? Ingawa hakuna chanjo inayopatikana kuzuia maambukizi na ugonjwa huo mpya, unaweza kuchukua hatua kupunguza hatari yako ya kuambukizwa. WHO na CDC wanapendekeza kufuata tahadhari za kawaida za kuzuia virusi vya kupumua: Osha mikono yako mara kwa mara na sabuni na maji, au tumia sanitizer iliyowekwa na pombe. Funika mdomo na pua na kiwiko chako au tishu wakati unapokohoa au kupiga chafya. Epuka kugusa macho yako, pua na mdomo ikiwa mikono yako sio safi. Epuka kuwasiliana na mtu yeyote ambaye ni mgonjwa. Epuka kushiriki sahani, glasi, kitanda na vitu vingine vya nyumbani ikiwa ni mgonjwa. Safi na nyunyiza nyuso ambazo mnagusa mara nyingi. Kaa nyumbani kutoka kazini, shuleni na maeneo ya umma ikiwa wewe ni mgonjwa. CDC haipendekezi kuwa watu wenye afya huvaa kitengo cha uso ili kujikinga na magonjwa ya kupumua, pamoja na COVID-19. Vaa tu mask ikiwa mtoaji wa huduma ya afya atakwambia fanya hivyo. WHO pia inapendekeza kwamba: Epuka kula nyama mbichi au iliyokolewa au viungo vya wanyama. Epuka kuwasiliana na wanyama hai na nyuso ambazo zinaweza kuwa zimegusa ikiwa unatembelea masoko ya moja kwa moja kwenye maeneo ambayo hivi karibuni yalikuwa na kesi mpya za coronavirus. Kusafiri Ikiwa unapanga kusafiri kimataifa, kwanza angalia tovuti za CDC na WHO kwa visasisho na ushauri. Pia angalia ushauri wowote wa kiafya ambao unaweza kuwa mahali ambapo unapanga kusafiri. Unaweza pia kutaka kuzungumza na daktari wako ikiwa una hali ya kiafya inayokufanya uweze kuambukizwa zaidi na magonjwa ya kupumua na shida.